Şehri olmayan bir kasaba: Vasılivka sürgünde nasıl yaşıyor

26 Haziran 2025

Vasılivka, Ukrayna’da küçük bir kasaba — sakinlerinin çoğu Rus işgalcilerin yarattığı dehşetten kaçarak ülkenin özgür bölgelerine sığındı. Belediye başkanının liderliğinde Vasılivka sürgünde yaşamaya devam ediyor: Ukrayna’nın direnme iradesine dair bir ders niteliğinde.

Keno Verseck
tarafından yazılmıştır

Kışın bir pazartesi sabahı, saat yedi buçuğu biraz geçerken Zaporijjya şehrinde yarım saatlik bir hava saldırısı daha sona ermişti. Vasılivka Belediye Başkanı Serhii Kaliman belediye meclisi ofisine giriyor. 51 yaşında, iri yapılı, seyrek saçlı, gür sakallı; zeytin yeşili bir kazak ve siyah kot pantolon giymiş. Gelen herkesle selamlaşıyor, bazılarına sarılıyor. Çalışanlar birer birer odaya geliyor ve kısa sürede tüm masalar doluyor.

Belediye Başkanı Serjih Kaliman makamında, 2 Eylül 2024

Saat sekizde, Kaliman herkesi toplantı odasına çağırıyor. Bir personel kahve ve bitki çayı dağıtıyor. Belediye başkanı, önümüzdeki haftanın gündeminde neler olduğunu açıklıyor. Günün ilerleyen saatlerinde, hayatını kaybeden askerleri anma töreni ve hâlâ savaşanlara saygı gösterisi yapılacak. Aynı hafta, şehit asker ailelerine destek komisyonu da toplanacak; ayrıca bazı okul ve gençlik etkinlikleri de programda yer alıyor.

Rusya tarafından işgal edildi

Kaliman, orada bulunan herkese teşekkür ediyor. Sesini yükselterek ve vurgulu şekilde konuşuyor ama sıcak bir yüreklilikle. “Burada olduğunuz için teşekkür ederim,” diyor. “Burada olduğunuz için teşekkür ederim.” Oda bir anlığına sessizliğe bürünüyor, sanki herkes birlikte yaşadıklarını hatırlamak için duraklıyor.

Buradaki belediye meclisi toplantısı sıradan bir toplantı değil. Bu, şehri olmadan yaşayan bir kentin meclisi: Vasılivka, Mart 2022 başından beri Rusya tarafından işgal edilmiş durumda. Bu küçük şehir, çevresindeki yerleşim alanlarıyla birlikte bir zamanlar 22.000 kişiye ev sahipliği yapıyordu. Eski sakinlerinin yaklaşık beşte dördü, işgal rejimi altında yaşamaktansa özgür Ukrayna topraklarına taşınmayı seçti. Bunların arasında, yasal olarak seçilmiş Belediye Başkanı Serhii Kaliman ile belediye meclisi üyeleri ve kamu görevlilerinin çoğu da vardı.

Zaporijjya'daki Belediye Meclis Üyesi Vasılivka'nın ofisi, Belediye Başkanı Serhii Kaliman girişte duruyor, 1 Eylül 2024

Vasılivka sakinlerinin büyük kısmı şu anda sadece 60 kilometre kuzeydeki Zaporijjya’da yaşıyor ve burada yeni bir başlangıç yapmış durumdalar. Ancak sadece topluluk olarak bir arada durmakla kalmıyorlar — sadece sembolik olarak var olan bir şehir değiller. Vasılivka halkı, kasabada fiziksel olarak bulunmadan yapılabilecek her şeyle şehirlerini yeniden organize etti. Sürgündeki Vasılivka’nın düzenli bir bütçesi ve mali yönetimi, eğitim kurumları, sağlık hizmetleri, sosyal yardımları, hukuki ve kariyer danışmanlığı için başvuru merkezleri, yardım malzemeleri dağıtım merkezi, kendi polis birimi, spor kulüpleri, izci grubu ve canlı bir kültürel yaşamı var.

Ukrayna devleti bu yapı için iyi bir yasal çerçeve sunuyor. Sürgündeki belediye veya yerel yönetimler, diğer şehirler gibi faaliyet gösterebiliyor. Örneğin, şirketler bu yönetimlere kayıt yaptırabiliyor ve vergi ödeyebiliyor. Ancak her şehir veya yerel yönetim bu imkânları kullanmıyor.

Bir trajedide yeni bir başlangıç

Vasılivka’nın “şehirsiz bir şehir” olarak hikâyesi Ukrayna’da benzersiz değil. Ancak savaş, işgal ve kitlesel göçe rağmen bu kadar dağılmadan ayakta kalabilen başka pek az şehir var. Bu, neredeyse tarif edilemez bir trajedinin ve derin bir umutsuzluğun ortasında, yeniden başlamaya güç bulan insanların hikâyesi. Ve bu hikâyede Ukrayna’ya özgü pek çok unsur da bulunuyor.

Vasılivka’nın son üç yılda ne kadar trajik bir geçmiş yaşadığını görmek isteyenler için o sabah Zaporijjya’nın merkezinde, yerin 20 metre altında bulunan büyük bir salona bakmak yeterliydi. Burası, etkinlikler için sığınağa dönüştürülmüş devasa bir bodrumdu.

Yaklaşık 300 kişi, hayatını kaybeden Vasılivka’lı askerler için düzenlenen anma törenine katıldı. Tören başında, bir dakikalık saygı duruşu sırasında saat ibresi keskin ve acımasız bir düzenlilikle tıkırdamaya devam ediyordu. Ardından, toplanan kalabalık ulusal marşı söyledi. Büyük ekranda, savaşın Vasılivka’daki ilk günlerine ait görüntülerin yer aldığı bir video gösterildi.

O gün, belediye başkanı Ukrayna devleti adına hayatını kaybeden ve hâlâ savaşan askerlere madalya takdim etti. Şöyle dedi: “Bu savaşın başlayacağına neredeyse hiçbirimiz inanamadık. 21. yüzyılda yaşadığımızı sanıyorduk.” Kaliman, savaşın ilk günlerindeki şoku, işgalcilere karşı direnişi ve Vasılivka’dan geçen yüz binlerce mülteciyi anlattı. O gün onurlandırılan askerlerin çoğunu şahsen tanıdığını söyledi.

Şehit ve yaralı askerler için anma töreni Belediye Başkanı Serhii Kaliman ödülleri takdim etti 1 Ocak 2025.

Bir noktada sesi titredi, derin bir nefes aldı ve yere doğru baktı. O an söylediklerinin ne kadar içten olduğu fark ediliyordu — ve bu sözleri önceden ezberlemediği açıktı.

Şehitleri anmak

Genç bir adam, hayatını kaybedenlerin isimlerini okudu; büyük ekranda fotoğrafları ve kısa biyografik notlar gösterildi. Aile bireyleri sahneye davet edildi. Kaliman, yüzünde bastırılmış bir hüzünle, her biri hakkında birkaç kişisel söz söyledi, anılarını anlattı. Dul eşler, kardeşler ve çocuklar gözyaşlarına boğuldu. Bazıları çaresizlik içinde elleriyle yüzlerini kapattı. Acı neredeyse dayanılmazdı. Kaliman, yalnızca kadife üzerine takdim edilen metal bir plaket vermekle kalmadı; aynı zamanda bu insanların kendi memleketlerinin topluluğu içinde unutulmadıklarını ve kaybolmadıklarını hissettirmeyi başardı.

Şehit ve yaralı askerler için anma töreni Belediye Başkanı Serhii Kaliman ödülleri takdim etti 2 Ocak 2025.

24 Şubat 2022’den sonra Vasılivka’nın — şehri olmadan var olan bu kentin — hikâyesini, Belediye Başkanı Serhii Kaliman olmadan düşünmek zor. Kaliman bunu duyunca eliyle geçiştirir gibi bir hareket yapıyor. Ardından ekibinden ve Vasılivka halkının özel dayanışmasından bahsediyor. Ama çevresindekiler, onun olmasaydı muhtemelen herkesin dağılacağını söylüyor.

Kaliman, Vasılivka yakınlarındaki küçük bir köy olan Rozdol’da doğmuş. Veterinerlik eğitimi almış ama 24 yaşından beri çiftçilik yapıyor. 1995 yılında kardeşiyle birlikte Vasılivka’da bir çiftlik kurmuş. Başlangıçta, kiraladıkları 38 hektarlık arazide meyve ve sebze yetiştirmişler. Çeyrek yüzyıl sonra 8.000 hektarlık bir alana ulaşmışlar ve güneydoğu Ukrayna’nın en büyük tarım üreticilerinden biri olmuşlar. “Tüm bunları kendi ellerimizle başardık,” diyor Kaliman gururla. “Yolsuzluk olmadan, vergileri zamanında ödeyerek, kazancı üretime yatırarak.”

Cep telefonunu çıkarıyor ve fotoğraf galerisini kaydırıyor. Elma bahçelerini, biber ve patlıcan tarlalarını, hasat makinelerini gösteriyor. Kirazlarının lezzetinden heyecanla bahsediyor. Bir noktada fotoğraflara bakarken yutkunuyor, başını çevirip telefonu bir kenara bırakıyor.

“Bana güvendiler”

Kaliman hiçbir zaman büyük siyasete ilgi duymadı. Ancak bir gün Vasılivka’daki sakinler ona belediye başkanı olmak isteyip istemediğini sorduklarında, kabul etti. “Bana bir şeyleri değiştirmek isteyen gençler geldi,” diyor Kaliman. “Bana güvendiler. Rüşvete bulaşmamış biri olduğumu düşündüler. Ve ben de düşündüm: evet, onlarla birlikte bir şeyleri değiştirmek istiyorum.”

2020 sonbaharında, Kaliman bağımsız aday olarak Vasılivka belediye başkanı seçildi — üstelik büyük bir çoğunlukla. Göreve gelir gelmez yolsuzlukla ve kötü yönetimle mücadele etti. Şehir için dezavantajlı kira ve kullanım anlaşmalarını iptal etti, belediye idaresini sadeleştirdi, belediye başkanına ait makam aracını kaldırdı. Şehre yönelik projeleri hızla hayata geçirmeye başladı: bir atıksu arıtma tesisi inşası, şehir hastanesinin modernizasyonu, bir şehir parkının oluşturulması gibi.

Hayali, Vasılivka’da bir bilişim ve teknoloji parkı kurmak ve burayı örnek bir ekolojik merkez hâline getirmekti. Sonra, 24 Şubat 2022 geldi. “Bir gece öncesine kadar hâlâ savaş çıkmayacağına emindim,” diye hatırlıyor Kaliman.

Zaporijjya'daki Vasılivka Toplum Merkezi Belediye Başkanı Serhiy Kaliman girişin önünde Eylül 2024.

Kaçmak, onun için hiçbir zaman bir seçenek olmamış. 24 Şubat sabahı her zamanki gibi belediye başkanlığı binasına gitmiş. Orada, düzenli ordu birlikleriyle birlikte şehrin savunmasını organize etmiş ve bir kriz ekibi kurmuşlar. Tahliyeler düzenlemişler ve mültecilere gıda temin etmişler. Kaliman, şehrin Facebook sayfasında bir video paylaşarak şöyle demiş: “Kendimizi savunuyoruz. Bu süreci birlikte atlatacağız. Sizinleyim, bir aradayız. Her şey iyi olacak. Tanrı bizimle.”

Büyük Savaş’tan önce Vasılivka, Ukrayna’nın güneydoğusundaki en önemli ulaşım merkezlerinden biriydi. 24 Şubat 2022’den sonra, Mariupol ve Melitopol gibi kuşatma altındaki ve işgal edilmiş şehirlerden kaçan savaş mültecileri için bir geçiş noktası hâline geldi. 4 Mart 2022’de, Rus birlikleri ağır çatışmaların ardından Vasılivka’yı da işgal etti. Şehrin 10 kilometre kuzeyinde, geniş bir vadinin üzerindeki köprüde cephe hattı durdu — ve o günden bu yana hâlâ orada.

İşgalcilerin Terörü

Kaliman’ın hayatındaki en zor günler böyle başladı. İşgalciler onu sorguladı ve iş birliği yapmayı reddederse onu kurşuna dizmekle tehdit etti. Kaliman her gün Facebook üzerinden videolar paylaştı, güncel durumu anlattı ve her defasında şu cümleyle bitirdi:

“Birlikteyiz. Her şey iyi olacak. Tanrı bizimle.” Bugün Vasılivka halkına sorarsanız, bu videoların savaşın ilk haftalarında, soğuk ve karanlık bodrumlarda otururken üzerlerinde patlayan bombaları duydukları o dönemde, her gün gelen bir umut ışığı olduğunu söylerler — terk edilmediklerine dair bir mesaj.

Kaliman, şehirdeki Rus komutanın tahliyelere izin vermesini talep etti. Komutan sonunda razı oldu — ama neden olduğunu Kaliman hâlâ bilmiyor. Sonraki yedi hafta içinde, aralarında kasabanın kendi sakinlerinin büyük bir kısmı da olmak üzere, yaklaşık bir milyon yerinden edilmiş kişi Vasılivka’dan geçerek özgür Ukrayna topraklarına ulaştı.

Bir gün, Kaliman belediye binasından ve ofislerden Ukrayna ve Avrupa Birliği bayraklarını indirmeyi reddettiğinde, Rus askerleri onu komutanlığa götürdü — ardından avluya, infaz için çıkardılar. Kaliman hayatının bağışlanmasını istemedi. Silahı şakağına dayadılar, tetiğe bastılar — Kaliman bayıldı. Bu bir sahte infazdı. Kaliman bu olayı anlatırken dudakları titriyor, gözyaşlarını zor tutuyor. “O an anladım ki, hayatta kalmak istiyorsam buradan ayrılmam gerekiyordu,” diyor.

17 Nisan 2022’de, neredeyse tüm çalışanları zaten tahliye edilmişken, Kaliman da şehirden ayrıldı. Yanında sadece bir sırt çantasıyla, tek başına arabasına binerek çıktı. Kontrol noktasında Rus askerleri ona geçiş izni verdi. Cephelerin arasındaki “gri bölge”den geçerek özgür Ukrayna’ya ulaştı. Vasılivka’da geride kalan ise, bir zamanlar neredeyse 300 kişiyi istihdam eden, gurur duyduğu tarım işletmesiydi. Hayatının eseri.

Şehir pes etmez

Serhii Kaliman hikâyesini anlatırken, kendi işini kaybetmesinden yalnızca kısaca söz eder. Toplumundaki insanların saygısının — ve bir hain olmadığını hissetmenin — onun için çok daha önemli olduğunu söyler. En çok da şehir meclisindeki meslektaşlarından bahseder: nasıl hayatlarını riske attıklarından, iş birlikçi olmayı reddettiklerinden, nasıl şehirden ayrıldıklarından ve her şeylerini kaybettiklerinden.

Zaporijjya'daki Vasılivka Kent Konseyi'nin konsey odasında toplantı, 1 Eylül 2024.

O isimlerden biri, artık Kaliman’ın yardımcısı olan Oksana Mınakova. Harabeye dönmüş bir köyde okul müdürüydü. Okul onun büyük projesiydi, adeta çocuğu gibiydi. Telefonundan bir video gösteriyor — sevgiyle dekore edilmiş sınıflar, mutlu ve dans eden çocuklar, spor yarışmaları. Sonra 2022 baharında bina bombalanıyor ve füze saldırılarıyla yıkılıyor. Sonunda her şey yerle bir olmuş. Fotoğraflara bakarken gözyaşları yüzünden süzülüyor.

Bir diğer isim Tamara Komlık. Vasılivka belediye meclisinde eğitim dairesinin başında. İşgalciler şehre geldiğinde, okul çocuklarıyla kendileri için kahramanlık ve anma törenleri düzenlemesini istemişler — bunu her gün aşağılayıcı bir şekilde tekrar etmişler. Komlık direndi. Sonunda, şehirden ayrılması yasaklanan “şüpheliler” listesine alındı. Ama yine de kaçmayı başardı. Onun liderliğinde, sürgündeki okullar yeniden hayata döndü.

Anastasiia Kuznetsova da var. Tam kapsamlı savaş başladığında sadece 18 yaşındaydı. Her gün belediye başkanının video mesajlarını ve yerinden edilmiş kişilerin tahliyelerini telefonuyla kaydedip Facebook’a yüklüyordu. Bugün, Vasılivka’da toplum gelişimi ekibinde çalışıyor.

Herkese Yardım

Kışın sonlarına doğru bir öğleden sonra, Anastasiia belediye başkanının haftalık telefon danışma hattını organize etti. Vatandaşlar sıraya girip arama bekleyebiliyordu. Başvuruların çoğu ailevi, tıbbi ve sosyal konularla ilgiliydi. Kaliman, belediye binasındaki küçük ofisinde oturmuş, sabırla açıklamalar yapıyor, telefon numaraları, irtibat kişileri, ofis saatleri gibi bilgileri paylaşıyordu. Bu sırada yardımcısı imzalaması için masasına bir belge yığını bırakıyor. Bir ara izinli bir asker aniden odaya giriyor ve Kaliman ona uzun, sımsıcak bir sarılma ile karşılık veriyor.

Ardından şehrin öbür yakasında yer alan eski bir meslek okuluna gidiyor. Bir düzine kadın ve erkek masaların arkasında oturmuş; insanlar içeri giriyor, kimliklerini gösteriyor ve listeye alınıyor. Bazıları bir kutu alıyor: içinde un, şeker, makarna, yağ, konserve yiyecekler, biraz tatlı ve hijyen malzemeleri var. Diğerleri ise danışma masalarına yöneliyor. İş ve konut bulma yardımı, hukuki danışmanlık, meslekî eğitim imkanları ve çocuk-aile hizmetleri sunuluyor. Yakında bir doktor, tansiyon aleti ve stetoskopla oturuyor — tansiyon ölçmek ya da temel tıbbi yardım sağlamak için hazır.

Zaporijjya'daki Vasılivka Toplum Merkezi Sakinleri yardım için kayıt yaptırıyor 1 Eylül 2024.

Bina, Vasılivka topluluk merkezine ev sahipliği yapıyor. Zemin kattaki geniş salonda tonlarca gıda ve hijyen ürünü depolanmış. İhtiyaç sahibi sakinlere her ay belirli bir miktarda dağıtılıyor. Ayrıca sınıflar ve bir spor salonu da var. Şu anda tıbbi hizmet için iki oda daha genişletiliyor. Vasılivka, engelli çocuklara yönelik uzman personel desteğiyle çalışan Kapsayıcı Kaynak Merkezi ile de gurur duyuyor. Örneğin, çocuklar için merkezde düzenli olarak sanat terapisi yapılıyor.

İrına Şovkoplias o gün oraya hukuki danışmanlık almak için gelmiş. 49 yaşındaki kadın Vasılivka’da posta görevlisiydi, eşi ise emekli bir profesyonel asker. Çift, neredeyse tüm hayatlarını bu şehirde geçirmiş. 2022 Şubat’ında İrına’nın eşi ve iki oğlu gönüllü olarak Ukrayna ordusuna katılmış. Kendisi ise şehirde kalmış. Başta nereye gideceğini bilmediği için ayrılmak istememiş, ama sonra başka seçeneği kalmamış. Nihayet, 2024 yaz sonlarında kaçmaya cesaret etmiş — işgal altındaki güney Ukrayna’dan, Rusya ve Belarus üzerinden geçmiş. Normalde Vasılivka’dan Zaporijjya’ya 45 dakikalık bir yolculuk, 3.000 kilometrelik bir dolambaçlı rotaya dönüşmüş. Yanında sadece pasaportu ve birkaç belge varmış.

İrına Şovkoplias, Vasılivka’daki toplum merkezinin önünde, 1 Eylül 2024.

Hikâyesini anlatırken tekrar tekrar gözyaşlarına boğuluyor. Zaporijjya’ya ulaştığında Ukrayna ordusuna katılmış. Üniformalı ve tüfekli bir fotoğrafını gösteriyor. “Savaş ailemi parçaladı ve her şeyimi elimden aldı,” diyor ağlayarak. “Eşim ve oğullarım savaşıyor. Aynı şeyi yapmasaydım utanırdım.”

“Son kontrol noktası en kötüsüydü”

İkinci kattaki bir odada bir grup kadın öğretmen oturuyor. Psikolog Tetiana Mostova, bir meslektaşıyla birlikte öğrencilere savaş sırasında gündelik hayatı nasıl anlatabileceklerini konu alan bir seminer veriyor — her gün yaşanan roket, güdümlü bomba ve İHA saldırıları hakkında, işgal sırasında yaşadıkları hakkında, sevdiklerini kaybetmeleri hakkında. “Gençler stresle nasıl başa çıkacaklarını ya da uykusuzluğu nasıl kontrol edeceklerini öğreniyor,” diyor Tetiana Mostova. “Daha küçük yaştakiler için ise duygularını ifade edebilecekleri yaratıcı atölyeler düzenliyoruz.”

Tetiana Mostova Vasılivka’daki toplum merkezinde öğretmenlere yönelik bir eğitim kursunda, 1 Eylül 2024.

Tetiana Mostova, sürgünde okul sistemini yeniden organize eden Vasılivka’lı kişilerden biri. Dersler artık yüz yüze, çevrim içi ve öğrencinin kendi hızında yürüttüğü dijital öğrenmenin bir karışımından oluşuyor, çünkü öğrencilerin bir kısmı Ukrayna’nın dört bir yanına ve yurt dışına dağılmış durumda. Kaçırılan derslerin videoları izlenebiliyor, ebeveyn ve öğrenci danışmanlıkları çevrim içi yapılıyor.

Ocak 2022’de, Tetiana Mostova Vasılivka’da bir okulun yöneticiliğini devralmıştı. Sonra tam kapsamlı savaş başladı. Eşiyle birlikte günlerce bodrumda oturdular. Daha fazla dayanamayınca belediye başkanına gönüllü olmak için başvurdu. Hem şehir sakinlerine hem mültecilere ilaç temin etti.

Nisan 2022 sonunda, eşiyle birlikte küçük bir araç konvoyuyla kaçtı. Hayatta kalıp kalamayacakları belli değildi; 31 Rus kontrol noktasından geçmeleri gerekiyordu. “Her seferinde askerler bir şey çalıyordu — yiyecek, el feneri,” diyor Tetiana Mostova.

“Son kontrol noktası en kötüsüydü, çünkü eşimi kışkırttılar ve ona Rus ordusunda savaşmayı teklif ettiler.”

Tetiana Mostova Vasılivka'daki toplum merkezinde öğretmenlere yönelik bir eğitim kursunda, 3 Eylül 2024.

Tetiana Mostova’ya göre, işgal çok sarsıcı bir deneyimdi ve dışarıdan biri için anlaşılması zordu — keyfîlik, korku, aşağılanma… Sürgünde yeniden örgütlenen kendi şehir topluluğuna minnettarlık duyuyor, belediye başkanına da öyle. “Ona bir fikirle, bir projeyle gidebilirsiniz ve açık yüreklilikle yaklaşır, hayata geçirmeye yardımcı olur,” diyor. “İnsanları motive edebiliyor. Ona güveniyoruz çünkü söylediklerine gerçekten inandığını hissediyoruz ve çünkü söylediklerini yaşıyor.”

Serhii Kaliman, 2014’te orduya katılmayı düşünmüş ama 28 yaşındayken geçirdiği kanser tedavisi sonucu bir akciğeri alınmış, bu yüzden askerlik yapması imkânsız hale gelmiş. İşgalden Zaporijjya’ya ulaştığında, hayati tehlike yaratan fiziksel bir çöküş yaşamış ve hastaneye kaldırılmış. Doktorlar ardından onu haftalar süren bir tedavi sürecine yönlendirmiş.

Sıfırdan başlamak

Serhii hastaneden döner dönmez personelini topladı ve Vasılivka’nın kendini yeniden örgütlemesi gerektiğini söyledi. Tüm tahliye edilen sakinleri kayda geçirdiler, verileri ve belgeleri yeniden oluşturdular, devlet yardımları için başvuruda bulundular, yardım kuruluşlarıyla bağlantı kurdular, danışmanlık ve sosyal hizmet ağlarını yeniden kurdular, bir topluluk merkezi oluşturup ofis alanı elde ettiklerinde onu da kendi elleriyle yenilediler.
“2022 baharında elimizde hiçbir şey yoktu. Sıfırdan başladık,” diyor Kaliman.

Belediye meclisi üyesi Vasylivka'nın ofisi Zaporijjya'daki bu apartman bloğunun zemin katında yer almaktadır.

Kendisi de sıfırdan başladı. Bankada birikimi yoktu, kalacak bir evi de yoktu. Bundan hiç şikâyet etmiyor. Artık sadece belediye başkanı olduğunu söylüyor. Hâlâ kendi özel aracını kullanıyor ve iş seyahatlerindeki yakıtı kendi cebinden ödüyor. Genellikle sabahları erkenden çıkıyor, gün boyunca şehir meclisindeki toplantılara katılıyor, halkın sorularını yanıtlıyor, gençlik gruplarını ziyaret ediyor veya vakıf ve sivil toplum kuruluşlarıyla şehre destek sağlamak için görüşmeler yapıyor. Okul sınıfları toplandığında orada oluyor, gençlerle konuşuyor. Bazen Zaporijjya trafiğinde aniden durup araçtan iniyor, eski tanıdıklarını kucaklayarak selamlıyor.

Bazı şirketlerle — vergi ödemelerini sürgündeki Vasılivka’da yapan çok sayıda şirket dahil — şehir meclisinden üyelerle birlikte, Rus işgali sona erdiğinde uygulanacak bir yeniden inşa planı hazırladılar. Bunlar birer niyet beyanı değil, detaylı planlar. Örneğin, Vasılivka’daki yıkılmış hastanenin yeniden inşasına dair dataylı tasarılar var. Şehir, kendi yerine dönmeye ve yeniden başlamaya hazır.

Bir akşam Zaporijjya’daki bir restoranda, Kaliman her zamanki gibi bitki çayı içiyor. Orada çalışan genç bir garson — o da Vasılivka’dan — onu görüyor ve bir baba gibi uzun süre sarılıyor. “Biz birbirimize kenetlendik,” diyor Kaliman daha sonra. “Bu şehirdeki çoğu insan işgalin nasıl bir şey olduğunu bilmiyor. Evinizi ve memleketinizi kaybetmenin ne demek olduğunu… Biz burada sözde ‘göçmeniz’. Aslında yabancıyız.”

“Siz Almanlar — eskiden de şimdi de — dünyanın en gelişmiş ülkelerinden biriydiniz. Ama yine de bir savaş başlattınız. Neden? Rusya, yeryüzündeki en büyük ülke, akla gelebilecek her doğal kaynağa sahip. Neden bizim ülkemizi de istiyorlar? Ben basit bir adamım. Ömrümün yarısını çiftçi olarak tarlada çalışarak geçirdim. Anlamak istiyorum. Ama anlayamıyorum. Neden?”

“Sana bir şey göstermek istiyorum”

Ertesi gün, Zaporijjya’nın güneyindeki bir köy olan Prımorske’ye doğru yola çıkıyoruz.

“Sana bir şey göstermek istiyorum,” diyor Kaliman. Ukrayna’nın kuzey-güney otoyolu M18 boyunca ilerliyoruz; bu yol Harkiv’den başlayıp Kırım’daki Simferopol’e kadar uzanıyor. Savaş olmasaydı Vasılivka’ya şu anda yalnızca 50 kilometre kalmış olurdu — yarım saatlik mesafe. Yol boyunca Kaliman sessiz kalıyor. Bir noktada kendi kendine alçak bir sesle, “Eve giden yol. Ev. Ev,” diyor. Sonra dua ediyor.

Güneş parlıyor, gökyüzünde birkaç bulut var, rüzgâr neredeyse hiç yok. Kamikaze dronları için mükemmel bir hava — cephe hattı sadece 15 kilometre uzakta. Ama askeri yetkililere göre, şu an için Ruslar sessiz. Yol boyunca topçu ve roket saldırılarıyla yıkılmış çiftlik evlerinin yanından geçiyoruz. Aralarda hâlâ burada yaşayan insanlar var; yarı ayakta kalan evlerin bahçelerinde, avlularında çalışıyorlar.

Kaliman, Prımorske’de bir kırsal yolun sonunda bir tepenin üzerine çıkıyor.

Önümüzde, bir zamanlar Avrupa’nın en büyük baraj göllerinden biri olan ama Rusların barajı havaya uçurmasıyla kuruyan, devasa ve boş Kahovka rezervuarı uzanıyor. Artık içinde bitkiler büyüyor ve manzara, devasa bir yeşil deniz gibi göz alabildiğine uzanıyor.

Prımorske Belediye Başkanı Serhii Kaliman uzaktaki boş Kahovka barajında, Vasılivka şimdiden görülebilir 2 Kasım 2024.

Kaliman uzaklara, güneye doğru işaret ediyor. Rezervuardan yükselen, pusla silikleşmiş ince ve hafif yükseltilmiş bir kara şeridi görünüyor. “Belediyemiz orada başlıyor,” diyor. “Oradan sonra Vasılivka’ya uzak değil.”

Olduğu yerde duruyor, gözlerini uzaklara dikmiş — eve doğru bakıyor.

Materyali hazırlayanlar

Ukraїner yazarı:

Bohdan Lohvınenko

Yazar:

Keno Verseck

Ukraїner International Baş editörü:

Anastasiia Maruşevska

Ukraїner International Koordinatörü:

Yulia Kozyryatska

Fotoğraf editörü,

Grafik tasarımcısı:

Anna Domanska

İçerik menajeri:

Katerına Yuzefık

Çevirmen,

Çeviri editörü:

Daria Ozdemir

Manşetlerin ötesindeki Ukrayna'yı keşfedin - size ulaştırılan ilham verici hikayeler